TY - JOUR
T1 - איך נראה בום? ג'סטות של פעוטות בקריאה משותפת של סיפור
AU - טננבאום, רז
AU - יפעת, רחל
AU - ניר-שגיב, ברכה
N1 - מצורפת הקדשה מאת רז טננבאום לזכרה של פרופ' עירית מאיר, בה היא מתייחסת בקצרה למחקריה בתחום.
PY - 2021
Y1 - 2021
N2 - ישנה הסכמה בין חוקרים כי הג'סטות ממלאות תפקיד ייחודי בהתפתחות התקשורת, והן בעלות קשר מורכב עם רכישת המערכת הסימבולית הלשונית (דרומי ורינגולד פרימרמן, 1998). בעוד שעל תפקידן התקשורתי של הג'סטות בהתפתחות מתקיים מחקר ענֵף, המחקר על התפתחות הרכיבים הצורניים של הג'סטות נמצא עדיין בראשיתו (McNeill, 1992).מחקרים שנעשו על הרכיבים הצורניים של ג'סטות של מבוגרים מדגישים את תרומתם העקבית של רכיבים אלה בהעברת המסר באינטראקציה (Muller et. al., 2010). מטרת המחקר הנוכחי היא להציב תשתית אנליטית, שתאפשר לאפיין את השימוש העקבי שפעוטות עושים במגוון רכיבים צורניים של ג'סטות, ולבחון מאפיינים אלה באינטראקציית אם־פעוט בעת קריאה משותפת של סיפור. לשם כך נשען המחקר על הניתוח הבלשני של שפות סימנים, אשר הראה כי ניתן לתאר רכיבים פונולוגיים של סימנים באמצעות תיאור דומה לזה שבו מתארים שפות דבורות. חלקו הראשון של המאמר מתאר את האפיון הצורני של הג'סטות של 14 פעוטות עם התפתחות טיפוסית, באינטראקציה של קריאה משותפת של סיפור. הקשר זה נמצא כמתאפיין בשימוש מרובה בג'סטה דאיקטית־הצבעה, לעומת העדר כמעט מוחלט של שימוש בג'סטות דאיקטיות אחרות. כמו כן, נמצאו ג'סטות מייצגות האופייניות לסיפור מעשה בחמישה בלונים (כתבה מרים רות, איירה אורה איל, הוצאת ספרית פועלים, 1974). ממצאים אלה מצביעים עלכך, שעקביות השימוש בג'סטות באה לידי ביטוי באופן משמעותי ברפרטואר הג'סטות בהקשר הספציפי. כמו כן, אופיינו רכיבים צורניים של הג'סטות המייצגות, שהם בעלי חשיבות להעברת המשמעות של הג'סטה וקבועים באופן יחסי, לעומת רכיבים צורניים המאפשרים פרודוקטיביות. ממצא זה מודגם בהרחבה באמצעות הג'סטה "בום". חלקו השני של מאמר זה מציג מחקר בתהליך שמתאר את האפיון הצורני של הג'סטות של שישה פעוטות עם שיתוק מוחין באינטראקציה של קריאה משותפת של הסיפור מעשה בחמישה בלונים. מתיאור זה עולה כי לג'סטות של פעוטות עם שיתוק מוחין מאפיינים צורניים הדומים לאלה של פעוטות עם התפתחות טיפוסית, אם כי עם רפרטואר תנועתי מוגבל. ממצא מרכזי הוא שעל אף הקושי בהפקת ג'סטות בצורתן המוסכמת, פעוטות עם שיתוק מוחין מגייסים לצורך תקשורת עם האם צורות שנושאות משמעות עקבית, שמאפשרת להם השתתפות בהינתן תמיכות מתאימות משותף התקשורת. השלכות ממצאים אלה על הערכה והתערבות טיפולית נידונות בהרחבה. מילות מפתח נוספות: קריאה משותפת של ספר, התפתחות טיפוסית, פעוטות עם שיתוק מוחין. نالك اتفاق بين الباحثين بأن ّ الايماءات تلعب دورا مميزا في تطوّر قدرات التواصل، وأنها ترتبطVolterra ،1996 بعلاقة معقدة مع اكتساب المنظومة اللغوية الرمزية (درومي ورينجولد-فريمرمان،et. al., 2017; Adamson, Bakeman & Smith, 1998). في حين يجري بحث غني بشأن الدور الذي تلعبهالايماءات في التطوّ ر (Goldin-Meadow, 2015 Volterra et. al., 2017;) ما تزال الأبحاث المتعلقةبتطور المركبات الشكلية للايماءات في بدايتها (McNeill, 1992). تؤكد الأبحاث التي أجريت علىالمركبات الشكلية للايماءات لدى البالغين على مساهمة هذه المركبات في تمرير الرسائل فيسياق تفاعلي (Muller et. al., 2010). الهدف من البحث الحالي هو وضع بُنية تحتية تحليلية، تسمحفي وصف وتمييز الاستخدام المتسق لدى الأطفال لتشكيلة من المركبات الشكلية للإيماءات،وفحص هذه الميزات خلال سياق تفاعلي بين الأم والطفل عند قراءة قصة بصورة مشتركة.من أجل ذلك، يرتكز البحث على تحليل لغوي للغة الإشارة، الذي أظهر أنه بالإمكان وصف مركباتفونولوجية للإشارات من خلال وصف شبيه لوصف اللغات المنطوقة (;Klima & Bellugi 1979Stokoe 1960 ; ;Sandler & Lillo-Martin 2006انظروا أيضا كوهين-كوكا في هذا العدد).طفلا مع مستوى تطوّ ر نمطي، 14 يصف الجزء الأول من المقالة الصفات الشكلية لإيماءاتفي سياق تفاعلي لقراءة قصة بشكل مشترك. تبين أن هذه العلاقة تتّسم بكثرة استخدام الايماءةالرمزية - الإشارة بالأصبع، في مقابل غياب شبه تام لاستخدام ايماءات رمزية أخرى. كذلك، تم إيجادّ ة حكاية البالونات الخمسة (من تأليف مريام روت، رسوم أورا إيال، دارايماءات تمثيلية التي تميّز قص). تشير هذه النتائج إلى أن الاستخدام المتتابع والمتسق للايماءاتالنشر سفريات بوعاليم، 1974يتجسدبصورةكبيرةفيذخيرةالايماءاتالمستخدمةفيسياقمعيّن.كذلك،تمتشخيصالمركباتالشكليةللايماءاتالتمثيلية،والتيتعتبرذاتأهميةلتمريرمعنىالايماءة،وهيثابتةنسبيا،بالمقارنةمع مركبات شكلية التي تتيح إنتاجية. نعرض هذه النتيجة بتوسّ ع بواسطة الايماءة "بوم".يتطرق الجزء الثاني من هذه المقالة إلى بحث جاري الذي يصف الميزات الشكلية لإيماءاتستة أطفال مصابين بالشلل الدماغي، من خلال سياق تفاعلي لقراءة مشتركة لقصّ ة حكايةالبالونات الخمسة. يتضح من هذا الوصف أن إيماءات الأطفال المصابين بالشلل الدماغي تتّسمبمميزات شكلية تشبه تلك التي لدى الأطفال ذوي مستوى التطور النمطي، ولكن ذلك يترافقمع ذخيرة حركية محدودة. إحدى النتائج المركزية هي أنه بالرغم من الصعوبة في إنتاج إيماءاتٍبشكلها المتعارف عليه، إلا أن الأطفال المصابين بالشلل الدماغي يجنّدون أشكالا تحمل معانثابتة من أجل التواصل مع الأم، تتيح لهم هذه الاشكال المشاركة عند تقديم الدعم الملائم من قبلشريكهم في التواصل. تمت مناقشة تأثيرات هذه النتائج على التقييم والتدخّ ل العلاجي بتوسّ ع.* نشكر بروفيسور وندي-سندلر على مساهمتها الكبيرة في البحث، وكذلك للقارئات مجهولاتالهوية على ملاحظاتهن الهامّ ة. كذلك، شكرنا الجزيل للسيدة إينا كندليس على مساهمتها فيجمع معطيات البحث وتدوينها. شكر خاص للأمهات والأطفال الذين شاركوا في البحث.
AB - ישנה הסכמה בין חוקרים כי הג'סטות ממלאות תפקיד ייחודי בהתפתחות התקשורת, והן בעלות קשר מורכב עם רכישת המערכת הסימבולית הלשונית (דרומי ורינגולד פרימרמן, 1998). בעוד שעל תפקידן התקשורתי של הג'סטות בהתפתחות מתקיים מחקר ענֵף, המחקר על התפתחות הרכיבים הצורניים של הג'סטות נמצא עדיין בראשיתו (McNeill, 1992).מחקרים שנעשו על הרכיבים הצורניים של ג'סטות של מבוגרים מדגישים את תרומתם העקבית של רכיבים אלה בהעברת המסר באינטראקציה (Muller et. al., 2010). מטרת המחקר הנוכחי היא להציב תשתית אנליטית, שתאפשר לאפיין את השימוש העקבי שפעוטות עושים במגוון רכיבים צורניים של ג'סטות, ולבחון מאפיינים אלה באינטראקציית אם־פעוט בעת קריאה משותפת של סיפור. לשם כך נשען המחקר על הניתוח הבלשני של שפות סימנים, אשר הראה כי ניתן לתאר רכיבים פונולוגיים של סימנים באמצעות תיאור דומה לזה שבו מתארים שפות דבורות. חלקו הראשון של המאמר מתאר את האפיון הצורני של הג'סטות של 14 פעוטות עם התפתחות טיפוסית, באינטראקציה של קריאה משותפת של סיפור. הקשר זה נמצא כמתאפיין בשימוש מרובה בג'סטה דאיקטית־הצבעה, לעומת העדר כמעט מוחלט של שימוש בג'סטות דאיקטיות אחרות. כמו כן, נמצאו ג'סטות מייצגות האופייניות לסיפור מעשה בחמישה בלונים (כתבה מרים רות, איירה אורה איל, הוצאת ספרית פועלים, 1974). ממצאים אלה מצביעים עלכך, שעקביות השימוש בג'סטות באה לידי ביטוי באופן משמעותי ברפרטואר הג'סטות בהקשר הספציפי. כמו כן, אופיינו רכיבים צורניים של הג'סטות המייצגות, שהם בעלי חשיבות להעברת המשמעות של הג'סטה וקבועים באופן יחסי, לעומת רכיבים צורניים המאפשרים פרודוקטיביות. ממצא זה מודגם בהרחבה באמצעות הג'סטה "בום". חלקו השני של מאמר זה מציג מחקר בתהליך שמתאר את האפיון הצורני של הג'סטות של שישה פעוטות עם שיתוק מוחין באינטראקציה של קריאה משותפת של הסיפור מעשה בחמישה בלונים. מתיאור זה עולה כי לג'סטות של פעוטות עם שיתוק מוחין מאפיינים צורניים הדומים לאלה של פעוטות עם התפתחות טיפוסית, אם כי עם רפרטואר תנועתי מוגבל. ממצא מרכזי הוא שעל אף הקושי בהפקת ג'סטות בצורתן המוסכמת, פעוטות עם שיתוק מוחין מגייסים לצורך תקשורת עם האם צורות שנושאות משמעות עקבית, שמאפשרת להם השתתפות בהינתן תמיכות מתאימות משותף התקשורת. השלכות ממצאים אלה על הערכה והתערבות טיפולית נידונות בהרחבה. מילות מפתח נוספות: קריאה משותפת של ספר, התפתחות טיפוסית, פעוטות עם שיתוק מוחין. نالك اتفاق بين الباحثين بأن ّ الايماءات تلعب دورا مميزا في تطوّر قدرات التواصل، وأنها ترتبطVolterra ،1996 بعلاقة معقدة مع اكتساب المنظومة اللغوية الرمزية (درومي ورينجولد-فريمرمان،et. al., 2017; Adamson, Bakeman & Smith, 1998). في حين يجري بحث غني بشأن الدور الذي تلعبهالايماءات في التطوّ ر (Goldin-Meadow, 2015 Volterra et. al., 2017;) ما تزال الأبحاث المتعلقةبتطور المركبات الشكلية للايماءات في بدايتها (McNeill, 1992). تؤكد الأبحاث التي أجريت علىالمركبات الشكلية للايماءات لدى البالغين على مساهمة هذه المركبات في تمرير الرسائل فيسياق تفاعلي (Muller et. al., 2010). الهدف من البحث الحالي هو وضع بُنية تحتية تحليلية، تسمحفي وصف وتمييز الاستخدام المتسق لدى الأطفال لتشكيلة من المركبات الشكلية للإيماءات،وفحص هذه الميزات خلال سياق تفاعلي بين الأم والطفل عند قراءة قصة بصورة مشتركة.من أجل ذلك، يرتكز البحث على تحليل لغوي للغة الإشارة، الذي أظهر أنه بالإمكان وصف مركباتفونولوجية للإشارات من خلال وصف شبيه لوصف اللغات المنطوقة (;Klima & Bellugi 1979Stokoe 1960 ; ;Sandler & Lillo-Martin 2006انظروا أيضا كوهين-كوكا في هذا العدد).طفلا مع مستوى تطوّ ر نمطي، 14 يصف الجزء الأول من المقالة الصفات الشكلية لإيماءاتفي سياق تفاعلي لقراءة قصة بشكل مشترك. تبين أن هذه العلاقة تتّسم بكثرة استخدام الايماءةالرمزية - الإشارة بالأصبع، في مقابل غياب شبه تام لاستخدام ايماءات رمزية أخرى. كذلك، تم إيجادّ ة حكاية البالونات الخمسة (من تأليف مريام روت، رسوم أورا إيال، دارايماءات تمثيلية التي تميّز قص). تشير هذه النتائج إلى أن الاستخدام المتتابع والمتسق للايماءاتالنشر سفريات بوعاليم، 1974يتجسدبصورةكبيرةفيذخيرةالايماءاتالمستخدمةفيسياقمعيّن.كذلك،تمتشخيصالمركباتالشكليةللايماءاتالتمثيلية،والتيتعتبرذاتأهميةلتمريرمعنىالايماءة،وهيثابتةنسبيا،بالمقارنةمع مركبات شكلية التي تتيح إنتاجية. نعرض هذه النتيجة بتوسّ ع بواسطة الايماءة "بوم".يتطرق الجزء الثاني من هذه المقالة إلى بحث جاري الذي يصف الميزات الشكلية لإيماءاتستة أطفال مصابين بالشلل الدماغي، من خلال سياق تفاعلي لقراءة مشتركة لقصّ ة حكايةالبالونات الخمسة. يتضح من هذا الوصف أن إيماءات الأطفال المصابين بالشلل الدماغي تتّسمبمميزات شكلية تشبه تلك التي لدى الأطفال ذوي مستوى التطور النمطي، ولكن ذلك يترافقمع ذخيرة حركية محدودة. إحدى النتائج المركزية هي أنه بالرغم من الصعوبة في إنتاج إيماءاتٍبشكلها المتعارف عليه، إلا أن الأطفال المصابين بالشلل الدماغي يجنّدون أشكالا تحمل معانثابتة من أجل التواصل مع الأم، تتيح لهم هذه الاشكال المشاركة عند تقديم الدعم الملائم من قبلشريكهم في التواصل. تمت مناقشة تأثيرات هذه النتائج على التقييم والتدخّ ل العلاجي بتوسّ ع.* نشكر بروفيسور وندي-سندلر على مساهمتها الكبيرة في البحث، وكذلك للقارئات مجهولاتالهوية على ملاحظاتهن الهامّ ة. كذلك، شكرنا الجزيل للسيدة إينا كندليس على مساهمتها فيجمع معطيات البحث وتدوينها. شكر خاص للأمهات والأطفال الذين شاركوا في البحث.
UR - https://uli.nli.org.il/discovery/search?vid=972NNL_ULI_C:MAIN&query=lds05,contains,000860508
M3 - מאמר
SN - 0333-547X
VL - 40
SP - 67
EP - 99
JO - ד"ש ברש"ת
JF - ד"ש ברש"ת
ER -